کم‌خونی؛ قابل درمان است! همه آنچه باید درباره انواع آن بدانید
آیا می‌دانستید کم‌خونی یکی از شایع‌ترین اختلالات خونی در سراسر جهان است؟ این بیماری که با کمبود گلبول‌های قرمز خون مشخص می‌شود، می‌تواند عوارض جدی بر سلامت افراد داشته باشد. در این مقاله، به بررسی انواع مختلف کم‌خونی، علل ایجاد آن‌ها و روش‌های تشخیص و درمان خواهیم پرداخت.
کم‌خونی (آنمی): وقتی خون شما اکسیژن کافی حمل نمی‌کند
کم‌خونی یا آنمی یک بیماری شایع است که در آن خون به اندازه کافی گلبول قرمز یا هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را حمل می‌کند) ندارد. در نتیجه، بدن شما اکسیژن کافی دریافت نمی‌کند و ممکن است احساس خستگی، ضعف و سایر علائم را تجربه کنید.
کم خونی زمانی است که سطح گلبول های قرمز سالم برای حمل اکسیژن در بدن شما کم است. علائم آن می‌تواند خفیف یا شدید باشد. کم خونی ممکن است تهدید کننده زندگی باشد.
پیش از خواندن ادامه، پیشنهاد می‌کنیم مقاله "8 نشانه متداول برای کم خونی به همراه روش های درمانی آن" را مطالعه نمایید.
کم‌خونی انواع مختلفی دارد که هر کدام علت، علائم و درمان خاص خود را دارند. برخی از انواع شایع کم‌خونی شامل کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک، کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B12، کم‌خونی آپلاستیک و تالاسمی می‌شود. در ادامه به بررسی انواع کم خونی، دلیل ابتلا به کم خونی و علائم آن خواهیم پرداخت:
معرفی انواع کم خونی
1. کم‌خونی آپلاستیک: وقتی مغز استخوان خسته می‌شود
کم‌خونی آپلاستیک یک بیماری نادر خون است که در آن مغز استخوان به اندازه کافی سلول‌های خونی جدید تولید نمی‌کند. در واقع، مغز استخوان که مسئول تولید گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها است، در این بیماری دچار اختلال شده و عملکرد خود را از دست می‌دهد.
چرا کم‌خونی آپلاستیک رخ می‌دهد؟
دلایل دقیق کم‌خونی آپلاستیک در بسیاری از موارد ناشناخته است، اما برخی عوامل می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله:
- اختلالات سیستم ایمنی: در برخی موارد، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های مغز استخوان حمله می‌کند و آن‌ها را تخریب می‌کند.
- عفونت‌های ویروسی: برخی ویروس‌ها مانند ویروس اپشتین-بار و پاروویروس B19 ممکن است باعث کم‌خونی آپلاستیک شوند.
- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی و پرتودرمانی: تماس با برخی مواد شیمیایی مانند بنزن و پرتودرمانی می‌تواند به مغز استخوان آسیب برساند.
- داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج و داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی ممکن است به ندرت باعث کم‌خونی آپلاستیک شوند.
- اختلالات ژنتیکی: در برخی موارد، کم‌خونی آپلاستیک ممکن است به دلیل اختلالات ژنتیکی باشد.
علائم کم‌خونی آپلاستیک
علائم کم‌خونی آپلاستیک به دلیل کاهش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها ایجاد می‌شود و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی و ضعف: به دلیل کاهش گلبول‌های قرمز و کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها
- پوست رنگ پریده: به دلیل کمبود گلبول‌های قرمز
- تنگی نفس: به دلیل کاهش گلبول‌های قرمز و کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها
- عفونت‌های مکرر: به دلیل کاهش گلبول‌های سفید
- خونریزی آسان: به دلیل کاهش پلاکت‌ها
- کبود شدن آسان: به دلیل کاهش پلاکت‌ها
- تب
- کاهش وزن
2. کم‌خونی ناشی از فقر آهن: وقتی بدن آهن کافی ندارد
کم‌خونی ناشی از فقر آهن یکی از شایع‌ترین انواع کم‌خونی است. در این حالت، بدن به اندازه کافی آهن برای تولید هموگلوبین ندارد. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن به سلول‌های بدن را بر عهده دارد. وقتی آهن کافی در بدن نباشد، تولید هموگلوبین کاهش می‌یابد و در نتیجه، گلبول‌های قرمز نمی‌توانند اکسیژن کافی را به سلول‌ها برسانند.
علل کم‌خونی ناشی از فقر آهن
- از دست دادن خون: شایع‌ترین علت کم‌خونی فقر آهن، از دست دادن خون است. این می‌تواند به دلیل قاعدگی‌های سنگین، زخم معده یا روده، سرطان روده بزرگ، هموروئید یا خونریزی‌های داخلی دیگر باشد.
- جذب ناکافی آهن: برخی بیماری‌های روده مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون می‌توانند مانع از جذب مناسب آهن از غذا شوند.
- نیاز افزایش یافته به آهن: در دوران بارداری، شیرخوارگی و رشد سریع، بدن به آهن بیشتری نیاز دارد. اگر این نیاز به اندازه کافی تامین نشود، کم‌خونی رخ می‌دهد.
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف ناکافی غذاهای حاوی آهن مانند گوشت قرمز، مرغ، ماهی، حبوبات، سبزیجات برگ سبز تیره و میوه‌های خشک می‌تواند منجر به کم‌خونی شود.
علائم کم‌خونی ناشی از فقر آهن
- خستگی و ضعف: شایع‌ترین علامت کم‌خونی است.
- پوست رنگ پریده: به دلیل کاهش هموگلوبین در خون
- تنگی نفس: به دلیل کاهش اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها
- سرگیجه و سردرد
- تپش قلب
- زبان دردناک و ترک‌خورده
- ناخن‌های شکننده و قاشق مانند
- احساس سردی در دست‌ها و پاها
- ضعف عضلانی
3. کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک
کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک یکی دیگر از انواع کم‌خونی است که در آن بدن به اندازه کافی اسید فولیک (ویتامین B9) ندارد. اسید فولیک برای تولید گلبول‌های قرمز خون ضروری است و کمبود آن باعث کاهش تعداد و تغییر شکل گلبول‌های قرمز می‌شود.
علل کمبود اسید فولیک:
- رژیم غذایی نامناسب: مصرف کم غذاهایی که حاوی اسید فولیک هستند مانند سبزیجات برگ سبز تیره، مرکبات، حبوبات و غلات کامل.
- سوء جذب: برخی بیماری‌های روده مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون می‌توانند مانع از جذب مناسب اسید فولیک شوند.
- بارداری: در دوران بارداری، نیاز به اسید فولیک به دلیل رشد جنین افزایش می‌یابد.
- مصرف برخی داروها: برخی داروها مانند داروهای ضد تشنج و داروهای ضد بارداری می‌توانند جذب اسید فولیک را کاهش دهند.
- الکلیسم: مصرف زیاد الکل می‌تواند مانع از جذب اسید فولیک شود.
برای درمان مصرف مکمل حاوی اسید فولیک و مولتی ویتامین‌هاتوضیه می‌شود، برای خرید کپسول فولیک اسید 800 یوروویتال از داروخانه اینترنتی کلیک کنید.
علائم کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک:
علائم کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک مشابه کم‌خونی ناشی از فقر آهن است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی و ضعف
- پوست رنگ پریده
- تنگی نفس
- سرگیجه و سردرد
- تپش قلب
- زبان دردناک و ترک‌خورده
- مشکلات گوارشی
تفاوت اصلی بین کم‌خونی ناشی از فقر آهن و کم‌خونی ناشی از کمبود اسید فولیک این است که در کمبود اسید فولیک، گلبول‌های قرمز بزرگ‌تر از اندازه طبیعی هستند (مگالوبلاستیک).
4. کم‌خونی داسی شکل به زبان ساده
کم‌خونی داسی شکل یک بیماری خونی ارثی است که در آن گلبول‌های قرمز خون به جای شکل گرد و نرم، به شکل داس (مانند داس کشاورزی) در می‌آیند. این گلبول‌های داسی شکل سخت‌تر و چسبنده‌تر هستند و به راحتی در رگ‌های خونی گیر می‌کنند. این مسدود شدن رگ‌ها باعث درد شدید، عفونت و آسیب به اندام‌ها می‌شود.
علت اصلی این بیماری یک تغییر ژنتیکی است که در ساختار هموگلوبین (پروتئینی که اکسیژن را در خون حمل می‌کند) ایجاد می‌شود.
علائم شایع کم‌خونی داسی شکل عبارتند از
- درد شدید: به دلیل مسدود شدن رگ‌ها
- خستگی و ضعف: به دلیل کمبود اکسیژن در بدن
- عفونت‌های مکرر: به دلیل ضعف سیستم ایمنی
- رنگ پریدگی
- تاول
5. تالاسمی: بیماری هموگلوبین
تالاسمی یک بیماری ارثی است که در آن بدن به اندازه کافی هموگلوبین تولید نمی‌کند. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز خون وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن به سلول‌های بدن را بر عهده دارد. در بیماری تالاسمی، به دلیل اختلال در ژن‌های مسئول تولید هموگلوبین، گلبول‌های قرمز کوچک‌تر و کم‌تعدادتر از حالت طبیعی می‌شوند و در نتیجه، بدن با کمبود اکسیژن مواجه می‌شود.
دلایل بروز تالاسمی
تالاسمی یک بیماری ارثی است و از والدین به فرزندان منتقل می‌شود. اگر هر دو والدین ناقل ژن تالاسمی باشند، احتمال ابتلای فرزندشان به این بیماری افزایش می‌یابد.
علائم تالاسمی
علائم تالاسمی بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی و ضعف: به دلیل کمبود اکسیژن در بدن
- پوست رنگ پریده: به دلیل کاهش تعداد گلبول‌های قرمز
- زردی: به دلیل تخریب گلبول‌های قرمز
- توسعه طحال: به دلیل فیلتر شدن گلبول‌های قرمز آسیب‌دیده توسط طحال
- تغییر شکل استخوان‌ها: به ویژه در صورت‌های شدید بیماری
- کاهش رشد: در کودکان مبتلا به تالاسمی شدید
- عفونت‌های مکرر: به دلیل ضعف سیستم ایمنی
اگر به مطالعه در مورد کم‌خونی علاقمند هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله "10 دشمن کم خونی" را مطالعه نمایید.
کلام آخر
همان‌طور که دیدید، کم‌خونی یک بیماری واحد نیست و انواع مختلفی دارد که هر کدام علل، علائم و روش‌های درمانی خاص خود را می‌طلبند. کم‌خونی اغلب بدون علامت یا با علائم خفیف آغاز می‌شود، به همین دلیل، انجام آزمایش‌های دوره‌ای خون به ویژه برای افرادی که در گروه‌های پرخطر قرار دارند، بسیار توصیه می‌شود. با تشخیص زودهنگام کم‌خونی، می‌توان از پیشرفت بیماری و عوارض آن جلوگیری کرد.
منبع: my.clevelandclinic
دیدگاه خود را بنویسید